Nguyên tắc quốc tịch và phân định thẩm quyền tài phán hình sự quốc tế

Nguyên tắc quốc tịch trong phân định thẩm quyền tài phán hình sự và sự phân chia thành nguyên tắc quốc tịch chủ động và thụ động.

Quyền và nghĩa vụ pháp lý của người đó với quốc gia mà họ mang quốc tịch. Tổng thể các quyền và nghĩa vụ của quốc gia đối với công dân nước mình. Sự phân loại nguyên tắc quốc tịch trong phân định thẩm quyền tài phán hình sự.

Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198
Luật sư tư vấn pháp luật hình sự qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Khái niệm quốc tịch

Theo chế định dân cư trong luật quốc tế, quốc tịch được hiểu là mối liên hệ pháp lý bền vững và ổn định giữa một cá nhân cụ thể với một quốc gia xác định.

Mối liên hệ pháp lý giữa quốc tịch và quốc gia

Mối liên hệ pháp lý này được thể hiện rõ ràng ở tổng thể các quyền và nghĩa vụ pháp lý của người đó với quốc gia mà họ mang quốc tịch cũng như tổng thể các quyền và nghĩa vụ của quốc gia đối với công dân nước mình.

Bên cạnh các quyền và nghĩa vụ đã được quy định, quốc gia còn có trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích của công dân nước mình bằng các biện pháp bảo hộ công dân đã được cộng đồng quốc tế nhất trí quy định trong các điều ước quốc tế hữu quan, cũng như văn bản pháp luật quốc gia.

Sự phân loại nguyên tắc quốc tịch

Trong khoa học luật quốc tế đã có sự phân loại nguyên tắc quốc tịch trong phân định thẩm quyền tài phán hình sự thành nguyên tắc quốc tịch chủ động và nguyên tắc quốc tịch thụ động.

Nguyên tắc quốc tịch chủ động

Theo quy định cùa nguyên tắc này, quốc gia có thẩm quyền tài phán là quốc gia mà cá nhân thực hiện hành vi tội phạm hoặc tình nghi thực hiên tội phạm là công dân, cho dù hành vi tội phạm được thực hiên ở bất kỳ nơi nào.

Như vậy, thẩm quyền xét xử hoàn toàn được phân định không phụ thuộc vào địa điểm thực hiện hành vi tội phạm. Cơ sở xác định thẩm quyền tài phán chính là quốc tịch của thủ phạm, chính vì thế, nguyên tắc này có tên là nguyên tắc quốc tịch chủ động.

Nguyên tắc quốc tịch chủ động trong thực tiễn tại các nước

Trong thực tiễn quan hệ quốc tế, nguyên tắc này đã được các quốc gia thừa nhận rộng rãi với những mức độ khác nhau. Các quốc gia lục địa châu Âu thường sử dụng mở rông hơn nguyên tắc này so với các quốc gia thuộc hệ thống pháp luật chung (Common law).

Luật pháp nước Anh chỉ đảm bảo quyền xét xử của tòa án Anh dựa trên cơ sở nguyên tắc quốc tịch chủ động đối với các hành vi giết người, phản bội, hoặc đa thê...

Tuy nhiên, nước Anh không chống lại việc các quốc gia khác sử dụng mở rộng nguyên tắc quốc tịch này là cơ sở để phân định thẩm quyền.

Tại Mỹ, tòa án của nước này cũng thừa nhận và cho phép việc được giải quyết các vụ việc hình sự tại tòa án Mỹ dựa trên nguyên tắc quốc tịch. Như vậy thủ phạm phải là công dân Mỹ,nhưng chỉ đối với các hành vi vi phạm luật pháp Mỹ, chứ không phải vi phạm luật hình sự của nước ngoài.

Nước Anh cũng có quan điểm tương tự như vậy trong vấn đề này, nhìn chung tòa án Anh sẽ không có nghĩa vụ áp dụng luật hình sự của nước ngoài.

Nguyên tắc quốc tịch thụ động

Theo nguyên tắc này, quốc gia có thẩm quyền xét xử hình sự là quốc gia mà nạn nhân bị các hành vi tội phạm xâm hại là công dân. Nguyên tắc này có mục đích bảo vệ quyền lợi và lợi ích của công dân mỗi quốc gia, đồng thời đảm bảo sự trừng phạt thích đáng của pháp luật đối với cá nhân phạm tội.

Nguyên tắc quốc tịch thụ động trong thực tiễn tại các nước

Một số quốc gia như: Mexico, Braxin hay Italia đã đòi hỏi thẩm quyền tài phán hình sự dựa trên cơ sở của nguyên tắc quốc tịch thụ động đối với các tội phạm do người nước ngoài thực hiện ở nước ngoài gây hậu quả thiệt hại cho công dân nước mình.

Các cơ sở khác về thẩm quyền tài phán hình sự

Trong quan hệ quốc tế, có một số quốc gia còn đưa ra các yêu cầu về thẩm quyền tài phán hình sự dựa trên các cơ sở khác với cơ sở quốc tịch, như cơ sở nơi thường trú của bị cáo tại quốc gia thực hiện thẩm quyền xét xử và các quốc gia có liên quan không phản đối quyền hạn xét xử được xác định dựa trên cơ sở nơi thường trú của bị cáo.

Từ nội dung nghiên cứu này, ta có thể đi đến kết luận khoa học khẳng định: Thẩm quyền tài phán hình sự của quốc gia được xác định dựa trên nguyên tắc quốc tịch chủ động, thụ động không loại bỏ thẩm quyền xét xử hình sự được phân định dựa trên cơ sở các nguyên tắc phân định thẩm quyền khác.

Khuyến nghị:

  1. Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
  2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
  3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 19006198, E-mail: [email protected].