Lừa dối khách hàng là hiện tượng khá phổ biến trong xã hội hiện nay, doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh nào cũng muốn thu lợi nhuận cao từ việc kinh doanh nên dẫn tới hiện tượng lừa dối khách hàng.

Tội lừa dối khách hàng thể hiện ở hành vi gian dối trong việc mua bán nhằm thu lời bất chính gây thiệt hại cho khách hàng. Hành vi này chỉ diễn ra trong hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá, dịch vụ.

Luật sư tư vấn pháp luật hình sự - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198

Căn cứ pháp lý của tội lừa dối khách hàng

Điều 198 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017 (sau đây gọi là "Bộ luật Hình sự"), có hiệu lực thi hành ngày 01/01/2018 quy định về tội lừa dối khách hàng như sau:

“1. Người nào trong việc mua, bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ mà cân, đong, đo, đếm, tính gian hàng hóa, dịch vụ hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; b) Thu lợi bất chính từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng. 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm: a) Có tổ chức; b) Có tính chất chuyên nghiệp; c) Dùng thủ đoạn xảo quyệt; d) Thu lợi bất chính 50.000.000 đồng trở lên. 3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Các yếu tố cấu thành của tội lừa dối khách hàng

(i)Mặt khách quan của tội lừa dối khách hàng

Dấu hiệu hành vi khách quan của tội lừa dối khách hàng là tội phạm được thể hiện thông qua hành vi gian dối trong bán hàng hoá, kinh doanh dịch vụ nhằm thu lừoi bất chính. Các thủ đoạn thường được thực hiện như: cân, đông, đo, đếm sai trong quá trình giao hàng hoá; cố ý tính tiền sai trong khi thanh toán, trong vay mượn; giao hàng chất lượng kém nhưng bán theo gia hàng chất lượng tốt; cố tình thay thế phụ tùng có giá trị thấp nhưng yêu cầu khách hàng phải thanh toán số lượng tiền nhiều hơn giá trị dịch vụ, hàng hoá thực tế. Tội phạm được coi là hoàn thành nếu gây hậu quả thiệt hại cho khách hàng từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.

Hậu quả của tội lừa dối khách hàng là những thiệt hại gây ra cho trật tự quản lý kinh tế, mà cụ thể là thiệt hại đến quyền lợi của người tiêu dùng, đến uy tín của các cá nhân kinh doanh hoặc các doanh nghiệp. Những biểu hiện cụ thể hậu quả của tội phạm rất đa dạng, Nó có thể là làm cho khách hàng thiệt hại về những lợi ích vật chất, tiền bạc,...

(ii) Mặt chủ quan của tội lừa dối khách hàng

Người thực hiện hành vi lừa dối khách hàng là do cố ý, tức là nhận thức rõ hành vi của mình là hành vi lừa dối khách hàng, thấy trước được hậu quả do hành vi của mình gây ra và mong muốn cho hậu quả đó xảy ra. Mục đích của người phạm tội là thu lợi bất chính từ hoạt động lừa dối khách hàng. Biểu hiện của mục đích thu lợi là người phạm tội dùng những thủ đoạn gian dối để thực hiện hành vi nhằm tránh sự phát hiện của khách hàng.

(iii) Khách thể của tội lừa dối khách hàng

Tội lừa dối khách hàng xâm phạm trật tự quản lý kinh tế cụ thể là xâm phầm quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, uy tín của các doanh nghiệp. Đối tượng tác động của tội lừa dối khách hàng là hoạt động đúng đắn bình thường của các cá nhân kinh doanh hoặc các doanh nghiệp.

(iv) Chủ thể của tội lừa đối khách hàng

Chủ thể của tội lừa dối khách hàng là người từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự, và là người có quyền hạn nhất định như: nhân viên bán hàng, các kỹ thuật viên làm dịch vụ chữa hoặc người bán hàng, kinh doanh tự do.

Phân biệt tội lừa dối khách hàng và một số tội danh khác:

Phân biệt tội lừa dối khách hàng Điều 198 với tội lừa đào chiếm đoạt tài sản Điêu 174 Bộ luật Hình sự, tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản Điều 175 Bộ luật hình sự có thể thấy các tội danh đều giống nhau về thủ đoạn gian dối trong quá trình thực hiện tội phạm. Tuy nhiên trong tội lừa đảo khách hàng thủ đoạn gian dối chỉ diễn ra trong hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ. Còn trong tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản thủ đoạn gian dối được thực hiện trên nhiều lĩnh vực khác nhau như: lĩnh vực tài chính ngân hàng, xin việc, bán hàng đa cấp...Trong tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản người phạm tội có được tài sản thông qua những giao dịch hợp pháp sau khi có tài sản, đã dùng một trong những thủ đoạn trong đó có thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản đó. Tội phạm này thường diễn ra trong các hoạt động giao dịch vay mượn, thế chấp, cầm cố...