Các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng được quy định tại Điều 49 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018).

Điều luật đang bình luận quy định cụ thể những trường hợp phải thay đổi người tiến hành tố tụng. Việc thay đổi do người tiến hành tố tụng từ chối tiến hành tố tụng hoặc do có đề nghị thay đổi của những người có thẩm quyền do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định.

Luật sư tư vấn pháp luật hình sự - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198

Căn cứ pháp lý các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Được quy định tại Điều 49 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018). Như sau:

“Người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi khi thuộc một trong các trường hợp:

1. Đồng thời là bị hại, đương sự; là người đại diện, người thân thích của bị hại, đương sự hoặc của bị can, bị cáo;

2. Đã tham gia với tư cách là người bào chữa, người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật trong vụ án đó;

3. Có căn cứ rõ ràng khác để cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.”

Khi nào cần phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng

Bảo đảm tính vô tư của những người tiến hành tố tụng hoặc người tham gia tố tụng là một trong những nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự. Nếu có lý do xác đáng để cho rằng họ có thể không vô tư trong khi thực hiện nhiệm vụ của mình thì họ không được tiên hành tô tụng.

Điều luật đang bình luận quy định cụ thể những trường hợp phải thay đổi người tiến hành tố tụng. Việc thay đổi do người tiến hành tố tụng từ chối tiến hành tố tụng hoặc do có đề nghị thay đổi của những người có thẩm quyền do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định.

Các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 theo khoản 1 Điều 49

Khoản 1 Điều 49 không cho phép một người cùng một lúc vừa thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của người tiến hành tố tụng (Cán bộ điều tra, Điều tra viên, Kiểm tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án), vừa tham gia tố tụng với tư cách là bị hại, đương sự; là người đại, diện, người thân thích của bị hại, đương sự hoặc của bị can, bị cáo.

Những người thân thích của những người tiến hành tố tụng hoặc của bị can, bị cáo là những người có quan hệ họ hàng gần với những người đó như:

ông, bà nội, ngoại; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi; vợ, chông; anh, chị em, ruột; anh, chị, em nuôi; anh chị em vợ hoặc chồng; cô, dì, chú, bác, cậu; con, cháu của cô, dì, chú, bác, cậu.

Các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 theo khoản 2 Điều 49

Theo khoản 2 Điều 49, những người tiến hành tố tụng phải từ chối hoặc bị thay đổi nếu họ đã tham gia trong tố tụng hình sự với tư cách là người bào chữa, người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật trong vụ án đó.

Các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 theo khoản 3 Điều 49

Khoản 3 Điều 49 quy định những trường hợp khác phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng.

Đó là có căn cứ rõ ràng khác để cho rằng những người tiến hành tố tụng có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ. Những căn cứ rõ ràng đó có thể là:

người tiến hành tố tụng có mối quan hệ mật thiết về công vụ, về kinh tế, về gia đình với người có lợi ích được giải quyết trong vụ án hoặc cố mâu thuẫn nghiêm trọng với người đó...

Ở điểm này, cần có hướng dẫn cụ thể các căn cứ thay đổi người tiến hành tố tụng, đảm bảo cho việc kiểm sát hoạt động của các cơ quan, người tiến hành tố tụng dễ dàng hơn.

Kết luận các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Những trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng được quy định ở Điều 49 là những trường hợp chung. Việc thay đổi từng loại người tiến hành tố tụng cụ thể (Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án) được cụ thể hóa ở các Điều 51,52, 53, 54 Bộ luật này.

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 19006198, E-mail: [email protected].