Việc thay đổi người tiến hành tố tụng có thể do người tiến hành tố tụng tự mình từ chối tiến hành tố tụng hoặc có đề nghị thay đổi của những người có thẩm quyền do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định.
Đây là một trong những quyền tố tụng quan trọng nhằm bảo đảm cho tố tụng hình sự được tiến hành một cách khách quan, vô tư, công bằng.
Căn cứ pháp lý
Trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 tại điều 50 như sau:
“Điều 50. Người có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng
1. Kiểm sát viên.
2. Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người đại diện của họ.
3. Người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự.”
Khái quát chung
Việc thay đổi người tiến hành tố tụng có thể do người tiến hành tố tụng tự mình từ chối tiến hành tố tụng hoặc có đề nghị thay đổi của những người có thẩm quyền do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định.
Nếu có lý do do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định phải từ chối tiến hành tố tụng mà Cán bộ điều tra, Điều tra viên, Kiểm tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án không tự mình từ chối tiến hành tố tụng thì Kiểm sát viên, Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người đại diện của họ có quyền đề nghị thay đổi.
Đây là một trong những quyền tố tụng quan trọng nhằm bảo đảm cho tố tụng hình sự được tiến hành một cách khách quan, vô tư, công bằng.
Người có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng
Trong số những người tiến hành tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 chỉ quy định Kiểm sát viên mới có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.
Quyền đó xuất phát từ vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền của Kiểm sát viên, trong đó có chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự.
Khi thực hiện chức năng đó, Kiêm sát viên có trách nhiệm phát hiện kịp thời những vi phạm của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, áp dụng những biện pháp do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định để loại trừ việc vi phạm pháp luật của những cơ quan hoặc cá nhân đó.
Về điểm này, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 không có sự thay đổi so với Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003.
Khi xét thấy có căn cứ do Bộ luật Tổ tụng hình sự năm 2015 quy định, Kiểm sát viên có quyền yêu cầu Thủ trưởng Cơ quan điều tra thay đổi Cán bộ điều tra, Điều tra viên, đề nghị Chánh án Tòa án thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án.
Một số người nhất định có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.
Có nhiều người tham gia tố tụng để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trước các cơ quan và những người tiến hành tố tụng hình sự. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 không quy định tất cả mà chỉ quy định một số người nhất định có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.
Đó là người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người đại diện cùa họ. Những người tham gia tố tụng như:
Người đại diện hợp pháp của của bị can, bị cáo, người bị hại, nguyền đơn dân sự, bị đơn dân sự; Người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của người bị hại; Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án; Người làm chứng; Người giám định; Người phiên dịch không có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.
Khi so sánh với Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003
So với Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 thì Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 thu hẹp chủ thể người tham gia tố tụng được quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng:
Người đại diện hợp pháp của bị can, bị cáo, người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự; Người bào chữa, Người bảo vệ quyền lợi của người bị hại không được quyền đề nghị thay đổi người tố tụng. Điều này tất dần đến một đòi hỏi mối liên hệ giữa Người bào chữa, Người đại diện, Người bảo vệ quyền lợi với bên được bào chữa, bên được đại diện phải thật chặt chẽ trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, cũng như kiểm sát các hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng.
Thời điểm thực hiện với quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng
Quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng có thể được thực hiện ở bất kỳ thời điểm nào trong tố tụng hình sự trước khi Hội đồng xét xử bắt đầu xét hỏi tại phiên tòa.
Bộ luật Tố tụng hỉnh sự quỵ định cụ thể thẩm quyền và trình tự giải quyết để nghị thay đôi người tiến hành tố tụng tại các Điều 51,52,53, 54 và 302 trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
- Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 19006198, E-mail: [email protected], [email protected].
Bình luận