Vật chứng là vật được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội; vật mang dấu vết tội phạm, vật là đối tượng của tội phạm cũng như tiền bạc và vật khác có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội.
Vật chứng là một trong các chứng cứ mà Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (gọi tắt BLTTHS 2015) quy định bên cạnh các loại chứng cứ khác. Vật chứng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chứng minh vụ án hình sự bởi nó phản ánh một cách trung thực thông tin của vụ án vì vật thể thì không thể bị chi phối bởi các yếu tố tình cảm, tâm lí.
Luật sư tư vấn pháp luật hình sự - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198
Tại sao cần thu thập vật chứng kịp thời?
Theo điều 105-BLTTHS 2015 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018, quy định:
“Vật chứng phải được thu thập kịp thời, đầy đủ, mô tả đúng thực trạng vào biên bản và đưa vào hồ sơ vụ án. Trường hợp vật chứng không thể đưa vào hồ sơ vụ án thì phải chụp ảnh, có thể ghi hình để đưa vào hồ sơ vụ án. Vật chứng phải được niêm phong, bảo quản theo quy định của pháp luật.”
Thứ nhất, thu thập kịp thời, đầy đủ vật chứng sẽ giúp các cơ quan tiến hành tố tụng có những chứng cứ quan trọng đê kết luận vụ án hình sự một cách chính xác, từ đó có biện pháp xử lý đúng đắn. Nếu để sót, lọt vật chứng sẽ dẫn đến tình trạng không đủ chứng cứ, gây khó khăn cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử vụ án.
Thứ hai, vật chứng cần được thu thập kịp thời, đầy đủ, được mô tả đúng thực trạng vào biên bản và đưa vào hồ sơ vụ án. Việc thu thập kịp thời vật chứng là nhằm tránh việc mất dấu vết ở hiện trường, bị xóa hoặc người phạm tội có thể tẩu tán vật chứng để chối tội hoặc không thể để cho vật chứng đó bị tịch thu. Trong trường hợp vật chứng không thể đưa vào hồ sơ vụ án thì phải chụp ảnh và có thể ghi hình để đưa vào hồ sơ vụ án và vật chứng phải được niêm phong, bảo quản.
Mọi vấn đề vướng mắc trong lĩnh vực hình sự đều có thể được tư vấn kịp thời bởi đội ngũ chuyên gia, luật sư uy tín. Tìm hiểu thông tin chi tiết tại: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự
Vật chứng sau khi thu thập được xử lí như thế nào?
Tại Điều 106 - BLTTHS 2015 có quy định:
“1.Việc xử lý vật chứng do Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một sổ hoạt động điều tra quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn điều tra; do Viện kiểm sát quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn truy tố; do Chánh án Tòa án quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn chuẩn bị xét xử; do Hội đồng xét xử quyết định nếu vụ án đã đưa ra xét xử. Việc thi hành quyết định về xử lý vật chứng phải được ghi vào biên bản.
2.Vật chứng được xử lý như sau:
a)Vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội, vật cấm tàng trữ, lưu hành thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước hoặc tiêu hủy;
b)Vật chứng là tiền bạc hoặc tài sản do phạm tội mà có thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước;
c)Vật chứng không có giá trị hoặc không sử dụng được thì bị tịch thu và tiêu hủy.
3.Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, cơ quan, người có thẩm quyền quy định tại khoản 1 Điều này có quyền:
a)Trả lại ngay tài sản đã thu giữ, tạm giữ nhưng không phải là vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp tài sản đó;
b)Trả lại ngay vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp nếu xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án và thi hành án;
c)Vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản thì có thể được bán theo quy định của pháp luật; trường hợp không bán được thì tiêu hủy;
d)Vật chứng là động vật hoang dã và thực vật ngoại lai thì ngay sau khi có kết luận giám định phải giao cho cơ quan quản lý chuyên ngành có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
4.Trường hợp có tranh chấp về quyền sở hữu đồi với vật chứng thì giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.”
Thẩm quyền xử lý vật chứng
Theo khoản 1 Điều luật này, việc xử lý vật chứng do Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một sổ hoạt động điều tra quyết định nêu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn điều tra; do Viện kiểm sát quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn truy tố; do Chánh án Tòa án quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn chuẩn bị xét xử; do Hội đồng xét xử quyết định nếu vụ án đã đưa ra xét xử. Việc thi hành quyết định về xừ lý vật chứng phải được ghi vào biên bản.
Tiến hành xử lí từng loại vật chứng
Việc xử lý từng loại vật chứng được tiến hành như sau:
-Vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội, vật cấm tàng trữ, lưu hành thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước hoặc tiêu hủy;
-Vật chứng là tiền bạc hoặc tài sản do phạm tội mà có thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước;
-Vật chứng không có giá trị hoặc không sử dụng được thì bị tịch thu và tiêu hủy.
Thẩm quyền củaCơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Chánh án Tòa án hoặc Hội đồng xét xử
Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Chánh án Tòa án hoặc Hội đồng xét xử có quyền:
-Trả lại ngay tài sản đã thu giữ, tạm giữ nhưng không phải là vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quàn lý hợp pháp tài sản đó;
-Trả lại ngay vật chứng cho chù sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp nếu xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án và thi hành án;
-Vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản thì có thể được bán theo quy định của pháp luật; trường hợp không bán được thì tiêu hủy;
-Vật chứng là động vật hoang dã và thực vật ngoại lai thì ngay sau khi có kết luận giám định phải giao cho cơ quan quản lý chuyên ngành có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
Cuối cùng, khoản 4 Điều luật này quy định việc xử lý vật chứng trong trường hợp có tranh chấp về quyền sở hữu đối với vật chứng. Theo đó, trong trường hợp có tranh chấp về quyền sở hữu đối với vật chứng thì giải quyết theo quy định cùa pháp luật tố tụng dân sự hiện hành.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
- Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 19006198, E-mail: [email protected].
Bình luận