Điểm mới của Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội tổ chức tảo hôn

Điều 148 Bộ luật Hình sự (viết tắt là BLHS) năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định về tội tổ chức tảo hôn, tội tảo hôn như sau: “Người nào có một trong các hành vi sau đây, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc bị phạt tù từ ba tháng đến hai năm: a) Tổ chức việc kết hôn cho những người chưa đến tuổi kết hôn; b) Cố ý duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người chưa đến tuổi kết hôn mặc dù đã có quyết định của Toà án buộc chấm dứt quan hệ đó”.

Điều 183 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội tổ chức tảo hôn như sau: “Người nào tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho những người chưa đến tuổi kết hôn, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm”.

Đầu tiên, có thể thấy tội tảo hôn được quy định ghép trong tội phạm này tại Điều 148 BLHS năm 1999 đã được phi tội phạm. Điều luật này chỉ còn tội tổ chức tảo hôn. Trong quá trình xây dựng điều luật này, có một số ý kiến đề nghị bỏ cả tội danh này vì trong thực tiễn hầu như các Tòa án không xét xử loại tội phạm này. Các hành vi tổ chức tảo hôn vẫn xảy ra ở nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thậm chí ở cả thành phố, tuy nhiên các hành vi này chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính mà hầu như không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, có lẽ cũng vì không có “tái phạm hành chính về hành vi này”.

Không xử lý vụ án hình sự nào về tội tổ chức tảo hôn không có nghĩa là điều luật không có hoặc không còn tác dụng. Một người đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tổ chức tảo hôn không dám tiếp tục vi phạm nữa, bởi vì nếu vi phạm thì sẽ phạm tội. Đó chính là tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm của Điều luật này. Vì vậy, BLHS năm 2015 vẫn quy định tội tổ chức tảo hôn.

Về hình phạt tù, Điều 183 BLHS 2015 đã có sự thay đồi về loại hình phạt, Điều 183 quy định áp dụng hai hình phạt chính là phạt tiền và phạt cải tạo không giam giữ, trong khi trước đó, hình phạt cải tạo không giam giữ và hình phạt tù là hai hình phạt áp dụng đối với loại tội phạm này. Như vậy, Điều 183 BLHS năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung điều luật theo hướng quy định trách nhiệm hình sự nhẹ hơn.