Điểm mới về các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm của con người trong Bộ luật Hình sự năm 2015

Trong nhóm tội này quy định thêm 04 tội danh mới, gồm: Tội vứt bỏ con mới đẻ (Điều 124); Tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm (Điều 147); Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi (Điều 152); Tội mua bán, chiếm đoạt mô, hoặc bộ phận cơ thể con người (Điều 154).

Phần các tội phạm cụ thể trong Bộ luật Hình sự (viết tắt là BLHS) năm 2015 gồm 317 điều (313 tội danh), chia thành 13 chương, tăng hơn rất nhiều so với Phần này trong Bộ luật Hình sự năm 1999. Cụ thể, tăng 40 tội danh (bổ sung 30 tội danh mới, 10 tội danh là do tách ra). Trong đó, nhóm tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm của con người có tất cả 34 Điều, được quy định tại Chương XIV của BLHS năm 2015. Nhìn chung, quy định về nhóm tội phạm này của BLHS năm 2015 không có sự thay đổi nhiều; về cơ bản vẫn ghi nhận các tội quy định tại BLHS năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009.

Luật sưtư vấn pháp luậthình sự - Tổng đài tư vấn (24/7):1900 6198

Trong nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, danh dự, nhân phẩm có quy định thêm 04 (bốn) tội danh mới, gồm: Tội vứt bỏ con mới đẻ (Điều 124); Tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm (Điều 147); Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi (Điều 152); Tội mua bán, chiếm đoạt mô, hoặc bộ phận cơ thể con người (Điều 154).

Tội “Giết con mới đẻ” (Điều 94 BLHS năm 1999) được sửa đổi, bổ sung về tội danh và quy định rõ con mới đẻ là trong 7 ngày tuổi. Như vậy, thay vì hướng dẫn tại Nghị quyết số 04 – HĐTPTANDTC/NQ ban hành ngày 27/11/1986 về tình tiết được xem là yếu tố cấu thành tội giết con mới đẻ là trong 7 ngày tuổi, BLHS 2015 đã cụ thể hoá vào điều luật. Theo đó, Điều 124 BLHS năm 2015 quy định “Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ” với nội dung là: Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 7 ngày tuổi thì bị phạt… Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 7 ngày tuổi dẫn tới hậu quả trẻ chết thì bị phạt…”.

BLHS năm 2015 cũng đã sửa đổi từ ngữ và bổ sung tình tiết phạm tội bằng cách quy định cụ thể rõ ràng hơn nhằm giảm bớt lượng văn bản hướng dẫn. Chẳng hạn, các quy định có liên quan đến “trẻ em” sẽ được quy định thành “người dưới 16 tuổi”. Ví dụ như:

Điều 112 BLHS năm 1999 quy định tội “Hiếp dâm trẻ em” đã sửa đổi thành Điều 142 BLHS năm 2015 với tội danh là: Tội “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi”. Giữ nguyên mức hình phạt thấp nhất là 7 năm tù và mức hình phạt cao nhất là tử hình. Tội phạm này được bổ sung một số tình tiết tăng nặng trong khung hình phạt có hình phạt tử hình. Các tình tiết tăng nặng được bổ sung là: Có tổ chức, nhiều người hiếp dâm một người, phạm tội đối với người dưới 10 tuổi.
Điều 114 BLHS năm 1999 quy định tội “Cưỡng dâm trẻ em”, đã sửa đổi, bổ sung tại Điều 144 BLHS năm 2015 với tội danh là: “Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”. Tội này được giữ nguyên mức hình phạt thấp nhất là 5 năm tù và mức hình phạt cao nhất là tù chung thân. Nội dung sửa đổi khung hình phạt có mức tù chung thân là bãi bỏ hai tình tiết tăng nặng định khung là các tình tiết “Phạm tội nhiều lần” và “Đối với nhiều người”.

Quy định cụ thể về hành vi khách quan của tội xúi giục hoặc giúp người khác tự sát. Theo đó, khoản 1 Điều 131 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định hai hành vi khách quan của tội phạm này là: “Kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác tự tước đoạt tính mạng của họ; Tạo điều kiện vật chất hoặc tinh thần cho người khác tự tước đoạt tính mạng của họ”.

Trường hợp người phạm tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng (Điều 132 BLHS 2015) bổ sung hình phạt bổ sung “Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”.
Ở phần chung, BLHS 2015 đã có bổ sung về tình tiết giảm nhẹ “Phạm tội do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội”. Do vậy, phần các tội phạm cụ thể, BLHS cũng có quy định trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong trường hợp này như Điều 126 BLHS 2015 quy định về “Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội”; và Điều 136 BLHS năm 2015 quy định về “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội”.

Các tội mua bán người, mua bán người dưới 16 tuổi (Điều 151) đã mô tả cụ thể các hành vi coi là mua bán người. Sửa đổi tội mua bán người và tội mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em theo hướng phù hợp với thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm. Cụ thể, tách tội mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em thành ba tội độc lập là mua bán người dưới 16 tuổi (Điều 151); đánh tráo người dưới 16 tuổi (Điều 152); chiếm đoạt người dưới 16 tuổi (Điều 153). Việc quy định các điều luật này có sự thay đổi về cấu trúc điều luật. Theo đó, Bộ luật Hình sự năm 1999 thì quy định 03 khoản, trong khi đó Bộ luật Hình sự năm 2015 có 04 khoản; và mặc dù mức hình phạt cao nhất của các tội này theo quy định tại Bộ luật Hình sự hiện hành và Bộ luật Hình sự năm 2015 là giống nhau, nhưng mức hình phạt trong các khoản giữa Bộ luật Hình sự hiện hành và Bộ luật Hình sự năm 2015 là khác nhau; thuật ngữ “người dưới 16 tuổi” được dùng để thay thế cho thuật ngữ “trẻ em” như Bộ luật Hình sự hiện hành.

Luật sư Nguyễn Duy Hội - Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật1900 6198

Ngoài ra, các tội khác còn bổ sung thêm các trường hợp định khung hình phạt của điều luật như: Điều 127 Tội làm chết người trong khi thi hành công vụ và Điều 130 Tội bức tử quy định thêm điểm b, khoản 2 “Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai….