Quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại được quy định tại điều 472 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018).
Khi một người cho rằng quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trái pháp luật xâm phạm tới quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì có quyền tự khiếu nại hoặc thông qua người đại diện hợp pháp để khiếu nại. Người khiếu nại là công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức thực hiện quyền khiếu nại.
Căn cứ pháp lý theo điều 472 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại
“1. Người khiếu nại có quyền:
a) Tự mình khiếu nại hoặc thông qua người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cùa đương sự hoặc người đại diện để khiếu nại;
b) Khiếu nại trong bất kỳ giai đoạn nào của quá trình giải quyết vụ án hình sự;
c) Rút khiếu nại trong bất kỳ giai đoạn nào cùa quá trình giải quyết khiếu nại;
d) Được nhận quyết định giải quyết khiếu nại;
đ) Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
2. Người khiếu nại có nghĩa vụ:
a) Trình bày trung thực sự việc, cung cấp thông tin, tài liệu cho người giải quyết khiếu nại; chịu trách nhiệm trước pháp luật vê nội dung trình bày và việc cung cấp các thông tin, tài liệu đó;
b) Chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật.”
Hình thức khiếu nại
Việc khiếu nại được tiến hành thông qua hai hình thức: Bằng văn bản hoặc trực tiếp bằng miệng.
Nếu người khiếu nại khiếu nại bằng miệng thì cơ quan hoặc cá nhân nhận khiếu nại phải lập biên bản về nội dung khiếu nại. Văn bản khiếu nại có thể gửi trực tiếp cho cơ quan hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại và cũng có thể gửi qua đường bưu điện tới cơ quan hoặc người nói trên.
Khi khiếu nại, người khiếu nại phải trình bày những căn cứ để chứng minh các quyết định và hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng là trái pháp luật, các quyết định và hành vi đó đã hoặc có thể sẽ xâm phạm tới quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Người đại diện hợp pháp của người khiếu nại
Người đại diện hợp pháp của người khiếu nại là bố mẹ của người chưa thành niên, người giám hộ của những người chưa thành niên hoặc những người có nhược điểm về thể chất hoặc tinh thần. Người đại diện hợp pháp cùa người khiếu nại cũng có thể là người đại diện theo các quy định của pháp luật dân sự.
Quyền của người khiếu nại
Điều luật quy định người khiếu nại có quyền khiếu nại trong bất kỳ giai đọạn nào trong quá trình giải quyết vụ án bao gồm giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử ở các cấp Toà án và giải trình thi hành án.
Xuất phát từ một trong những nguyên tắc giải quyết khiếu nại là hòa giải giữa người khiếu nại và người bị khiếu nại nên Điều luật quy định sau khi đã thực hiện quyền khiếu nại, người khiếu nại có quyền rút khiếu nại trong bất kỳ giai đoạn nào của quá trình giải quyết khiếu nại. Việc rút khiếu nại phải được lập biên bản trong đó nêu rõ lý do của việc rút khiếu nại đó.
Người khiếu nại được nhận văn bản trà lời vê giải quyết khiếu nại của cơ quan hoặc cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Nếu như người khiếu nại không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại lần thứ nhất có quyền tiếp tục khiếu nại lên cơ quan, người có thẩm quyền là cấp trên trực tiếp của cơ quan và người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu.
Trong trường hợp các quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại đã thực tế bị xâm phạm bởi các quyết định hoặc hành vi tố tụng của cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng thì được khôi phục lại các quyền, lợi ích hợp pháp đó và được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Việc bồi thường thiệt hại đối với các trường hợp bị oan sai do người có thẩm quyền trọng hoạt động tố tụng gây ra được tiến hành theo các quy định và thủ tục tại Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009 và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Nghĩa vụ của người khiếu nại
Khi tiến hành khiếu nại, người khiếu nại có nghĩa vụ gửi khiếu nại tới cơ quan và người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, có nghĩa vụ trình bày trung thực sự việc, cung cấp thông tin, tài liệu cho cơ quan hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.
Người khiếu nại không được từ chối việc cung cấp thông tin hoặc tài liệu khi cơ quan hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại yêu cầu. Trong trường hợp người khiếu nại từ chối cung cấp thông tin và những tài liệu cần thiết thì việc khiếu nại sẽ không được giải quyết và người khiếu nại không có quyền khiếu nại lên cấp trên.
Nếu người khiếu nại không trình bày trung thực sự việc, cung cấp những thông tin, tài liệu không chính xác, giả mạo thì người khiếu nại phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc làm nói trên dưới hình thức như trách nhiệm hành chính, trách nhiệm kỷ luật, trách nhiệm dân sự hoặc nặng nhất là trách nhiệm hình sự về tội vu khống. Khi có kết quả giải quyết khiếu nại cuối cùng thì người khiếu nại có nghĩa vụ chấp hành kết quả giải quyết đó.
Khuyến nghị:
1. Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 19006198, E-mail: [email protected], [email protected].
Bình luận