Quyết định khởi tố vụ án hình sự; khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại quy định tại Điều 154. Điều 155 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015.
Quyết định khởi tố vụ án hình sự là quyết định có giá trị pháp lý được lập bởi những người tiến hành tố tụng có thẩm quyền theo những trình tự thủ tục luật định để chính thức thể hiện ý chí của Nhà nước trong việc giải quyết vụ việc có dấu hiệu tội phạm.Người bị hại là người bị thiệt hại về vật chất, tinh thần hoặc tài sản do tội phạm gây ra. Người bị hại chỉ có thể là thể nhân bị người phạm tội làm thiệt hại về thể chất, về tinh thần hoặc về tài sản.
Căn cứ pháp lý:
Quyếtđịnh khởi tố vụán hình sự:
"Điều 154. Quyết định khởi tố vụ án hình sự
1. Quyết định khởi tố vụ án hình sự phải ghi rõ căn cứ khởi tố, điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng và các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 của Bộ luật này.
2. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiến hành điều tra.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát việc khởi tố.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Tòa án phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp."
Khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại:
"Điều 155. Khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của bị hại
1. Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tạikhoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật hình sựkhi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.
2. Trường hợp người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu thì vụ án phải được đình chỉ, trừ trường hợp có căn cứ xác định người đã yêu cầu rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì tuy người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án vẫn tiếp tục tiến hành tố tụng đối với vụ án.
3. Bị hại hoặc người đại diện của bị hại đã rút yêu cầu khởi tố thì không có quyền yêu cầu lại, trừ trường hợp rút yêu cầu do bị ép buộc, cưỡng bức."
Bình luận về quyết định khởi tố vụ án hình sự:
Khái niệm quyết định khởi tố:
- Quyết định khởi tổ vụ án hình sự là văn bản tổ tụng do cơ quan cố thẩm quyền theo luật định ban hành, tạo tiền đề cho các hoạt động tổ tụng tiếp theo nhằm xác định sự thật khách quan của vụ án. Quyết định khởi tố vụ án hình sự đánh dấu sự kết thúc của bước đầu tiên của quá trình tố tụng kể từ khi cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận nguồn tin về sự việc, đồng thời chuyên vụ án sang giai đoạn tiêp theo - điêu tra vụ án hình sự.
- Quyết định khởi tổ vụ án hình sự phải thỏa mãn đây đủ các yêu câu của văn bản tô tụng hình sự, phải ghi rõ căn cử khởi tô, điêu, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng và các nội dung khác quy định tại khoản 2 điều 132 Bộ luật Tô tụng hình sự như sô, ngày, tháng, năm, địa điểm ban hành văn bản tố tụng; căn cứ ban hành văn bản tố tụng, nội dung vãn bản tố tụng, họ tên, chữ kí của người ban hành văn bản tố tụng và đống dấu.
Trường hợp các cơ quan khởi tố:
Trong trường hợp Viện kiểm sát ra quyết định khởi tổ vụ án hình sự, quyết định này phải được gửi ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền trong vòng 24 giờ kể từ khi ra quyết định để vụ án được điều tra kịp thời.
Trong trường hợp Tòa án ra quyết định khởi tổ vụ án hình sự, quyết định phải được gửi đếnchoViện kiểm sát cùng cấp kèm theo các tài liệu liên quan.
Trường hợp Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một sổ hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, quyết định phải được gửi đến Viện kiểm sát có thẩm quyền cùng các tài liệu liên quan. Viện kiểm sát sẽ kiêm sát tính hợp pháp và có căn cứ của việc khởi tô.
Bình luận khởi tố theo yêu cầu của người bị hại:
- Tội pham làhành vi nguy hiêm cho xã hội, xâm phạm đến lợi ích của nhà nước, của tô chức và cá nhân. Tội phạm cần phải được phát hiện, xử lí và người phạm tội phải chịu những hình phạt tương xứng với hành vi phạm tội đã thục hiện. Tuy nhiên, thực tê cho thây, có những hành vi phạm tội xâm hại đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức nhưng nếu vụ việc được làm sáng tò, công khai có thể ảnh hưởng đến quyền, lợi ích nhất định của bị hại. Do đó, Bộ luật Tố tụng hình sự quy đinh về những trường hợp khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu cùa bị hại.
Những tội cần phải có đơn yêu cầu khởi tố của bị hại:
-Điều luật quy định liệt kê những tội phạm cần phải có đơn yêu cầu khởi tố của bị hại, bao gồm:
+) Tội cố ý gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe cùa người khác;
+) Tội cố ý gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh;
+) Tội cố ý gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
+) Tôi vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;
+) Tôi vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghê nghiệp hoặc quy tắc hành chính;
+) Tội hiếp dâm;
+) Tội cường dâm;
+) Tội làm nhục người khác;
+) Tội vu khổng;
+) Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
- Điều luật chi giới hạn thủ tục có đơn yêu cầu khởi tố trong mười tội phạm nêu ưên. Tuy nhiên, không phải trường hợp phạm tội nào cũng cần đơn yêu cầu khởi tố, chi khi hành vi phạm tội thuộc trường hợp theo quy định tại khoản 1 của các điều luật trên với khung hình phạt cao nhất là 07 năm tù (tội hiêp dâm), 05 năm tù (tội cưỡng dâm) và 03 năm tù (các tội còn lại). Nêu hành vi phạm tội rơi vào khoản 2 thì việc khởi tố, điều ưa, truy tố, xét xử vụ án không đòi hỏi thủ tục yêu cầu của bị hại.
- Chủ thể có yêu cầu khởi tố là bị hại, người đại diện hợp pháp của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chết hoặc đã chết.
Điểm mới của Bộ luật tố tụng về khởi tố theo yêu cầu của người bị hại:
- Trong trường hợp người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu thì vụ án phải được đình chỉ. Điều luật không quy định thời điểm người đã yêu cầu khởi tố có thể rút đơn tức là người yêu cầu có thể rút đơn ở mọi thời điểm trong quá trình giải quyết vụ án cho đến khi có bàn án, quyết định giải quyết vụ án có hiệu lực pháp luật. Đây là quy định mới so với Bộ luật Tổ tụng hình sự năm 2003 khi người yêu cầu chỉ được rút yêu cầu trước ngày mở phiên tòa sơ thẩm. Nêu có căn cứ cho rằng việc rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án vẫn tiếp tục tiến hành tố tụng đổi với vụ án.
Khái niệm tố tụng hình sự:
- Tố tụng hình sự là quá trình giải quyết vụ án, do luật quy định và được tiến hành bởi các cơ quan nhà nước. Chi phí tiến hành to tụng do Nhà nước chi trả. Việc tiến hành tổ tụng được tiến hành theo thủ tục chặt chẽ, qua đố bảo đảm việc xác định sự thật vụ án một cách khách quan, toàn diện và đầy đù, bảo đảm quyền và lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
- Quá trình tốtụng không thể bắt đầu hay kết thúc đơn giản chỉ do sự thay đổi ý kiến của một cá nhân nhất định. Do đó, điều luật chi quy định cho phép bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của bị hại được quyên rút yêu cầu duy nhất một lần. Nếu đã rút yêu cầu thì họ không có quyên yêu câu lại trừ trường hợp rút yêu cầu do bị ép buộc, cường bức.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
- Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật19006198, E-mail: [email protected].
Bình luận