Hoạt động kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm của Viện kiểm sát có vị trí, vai trò và ý nghĩa tiên quyết để đảm bảo mọi hành vi phạm tội, người phạm tội đều được phát hiện và xử lý kịp thời, đúng pháp luật.
Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2003 ở các Điều 23, 36 và 113 đều quy định cụ thể về vai trò, chức năng và nhiệm vụ của Viện kiểm sát. Việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án phải đảm bảo đúng người đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội. Hầu hết các quy định trong BLTTHS năm 2003 đều nhằm đảm bảo cho hoạt động nêu trên. Duy nhất tại Điều 103 BLTTHS, quy định về vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát trong việc kiểm sát việc giải quyết tố giác và tin báo tội phạm.
>>>Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198
Hoạt động kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm của Viện kiểm sát có vị trí, vai trò và ý nghĩa tiên quyết để đảm bảo mọi hành vi phạm tội, người phạm tội đều được phát hiện và xử lý kịp thời, đúng pháp luật. Thực tiễn thực hành quyền công tố cho thấy, kiểm sát tốt việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm sẽ quyết định chất lượng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự. Đây cũng là một trong những bước quan trọng để có thể khẳng định có hay không có hành vi tội phạm xảy ra, người nào thực hiện hành vi phạm tội, tính chất, mức độ và hậu quả do hành vi phạm tội đó gây ra như thế nào. Đồng thời thông qua hoạt động này để có cơ sở khẳng định việc khởi tố là đúng người, đúng tội và đảm bảo các căn cứ để xử lý tội phạm, đảm bảo cho mọi hành vi phạm tội đều phải được xử lý theo quy định của pháp luật, tránh làm oan, sai và không bỏ lọt tội phạm. Kiểm sát tốt việc giải quyết tin báo và tố giác tội phạm sẽ giúp cho việc đồng ý hoặc hủy bỏ quyết định không khởi tố của Viện kiểm sát đối với Cơ quan điều tra chính xác và có căn cứ. Như vậy, có thể khẳng định hoạt động kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo tội phạm là một hoạt động không thể thiếu trong quá trình tố tụng hình sự vì nó đảm bảo cho việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và không bỏ lọt tội phạm.
Song, trên thực tế hiện nay, ngoài quy định tại Điều 103 BLTTHSra chưa có bất cứ một văn bản pháp lý nào của Liên ngành Trung ương hướng dẫn cho việc thực hiện vai trò nhiệm vụ của Viện kiểm sát trong hoạt động kiểm sát việc giải quyết tin báo tố giác tội phạm, để hoạt động này được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Dẫn đến cách hiểu về hoạt động này còn nhiều bất cập và tỷ lệ giải quyết còn hạn chế.
Tại khoản 3 và 4 Điều 103 BLTTHS năm 2003, quy định về trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước đối với việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và trách nhiệm của Viện kiểm sát đối với hoạt động này cũng còn những hạn chế. "Kết quả giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước phải được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp….”(Tại khoản 3 Điều 103 BLTTHS); Và "Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết của Cơ quan điều tra đối với tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố” (khoản 4 Điều 103 BLTTHS). Như vậy, được hiểu là các cơ quan Nhà nước khi giải quyết tố giác tin báo tội phạm chỉ phải gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp (tương đương cấp huyện trở lên); Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm của cơ quan điều tra về tội phạm và kiến nghị khởi tố (được hiểu như tương đương cấp huyện trở lên).Vậy, các quy định trên đã thu hẹp mất vai trò, chức năng của Viện kiểm sát so với vai trò, chức năng mà Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi năm 2001) đã giao cho Viện kiểm sát đó là "Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp”, theo Hiến pháp 1992 ở đâu có hoạt động tư pháp thì ở đó phải được kiểm sát để đảm bảo tính thống nhất trong việc giám sát quyền lực và bảo vệ lợi ích hợp pháp của công dân.
Hiện nay, Viện kiểm sát nhân dân được chia làm ba cấp: cấp huyện, cấp tỉnh và tối cao. Tiến tới dự định sẽ được phân làm 4 cấp: cấp khu vực, cấp tỉnh, cấp cao, tối cao (Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ chính trị nêu rõ VKSND được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức của Tòa án).
Trong khi, Cơ quan điều tra còn có cơ quan cấp dưới đó là Công an cấp xã, phường, thị trấn (gọi chung là Công an cấp xã), một số hoạt động của Công an cấp này là hoạt động thuộc lĩnh vực tư pháp. Tại khoản 6 Điều 9, Pháp lệnh Công an xã của Ủy ban Thường vụ Quốc hội số 06/2008/PL-UBTVQH12 quy định nhiệm vụ và quyền hạn của Công an xã đó là "Tiếp nhận, phân loại, xử lý theo thẩm quyền các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã….”. Tại chương 2, Thông tư số 12/2010/TT-BCA của Bộ công an quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Công an xã đó là"Nắm tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội; tiếp nhận, phân loại, xử lý các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã ”. Như vậy hoạt động phân loại, xử lý các tin báo, vụ việc nêu trên của Công an xã là hoạt động tư pháp nhằm phân loại xử lý, tin báo và tố giác tội phạm thuộc lĩnh vực hình sự. Nhưng cho đến nay chưa có quy định nào giao cho Viện kiểm sát trực tiếp kiểm sát hoạt động nêu trên của Công an cấp xã nhằm đảm bảo cho việc tuân theo pháp luật và tránh bỏ lọt tội phạm.
Với những bất cập như trên, để đảm bảo tính thống nhất trong việc giám sát quyền lực và bảo vệ lợi ích hợp pháp của công dân quan điểm cá nhân đề xuất, ngoài việc Liên ngành Trung ương cần có một văn bản quy định rõ về quy chế phối hợp và tuân thủ các quy định việc kiểm sát việc giải quyết tố giác và tin báo tội phạm của Viện kiểm sát, thì cần sửa đổi khoản 3 và 4 Điều 103 BLTTHS như sau:
Khoản 3 Điều 103 BLTTHS nên sửa lại là: "Mọi kết quả giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước kể cả Công an cấp xãphải được gửi cho Viện kiểm sát cấp huyện (Khu vực) và thông báo cho cơ quan, tổ chức đã báo tin hoặc người đã tố giác tội phạm biết. Cơ quan điều tra phải áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ người đã tố giác tội phạm;
Khoản 4 Điều 103 BLTTHS nên sửa lại như sau: "Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố của Cơ quan điều tra, kể cả việc phân loại xử lý tin báo, tố giác tội phạm của Công an cấp xã trên địa bàn”.
(Nguồn;http://www.tapchikiemsat.org.vn (Kiểm sát Online)
Quý vị tìm hiểu thêm thông tin chi tiết hoặc liên hệ với Luật sư, Luật gia của Công ty Luật TNHH Everest để yêu cầu cung cấp dịch vụ:
- Địa chỉ: Tầng 19 Tòa nhà Thăng Long Tower, 98 Ngụy Như Kom Tum, Thanh Xuân, Hà Nội
- Văn phòng giao dịch: Tầng 2, Toà nhà Ngọc Khánh, 37 Nguyễn Sơn, Long Biên, Hà Nội
- Điện thoại: (04) 66.527.527 - Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900-6218
- E-mail:[email protected], hoặc E-mail: [email protected].
Bình luận